5 दिवसांपूर्वी
- कॉपी लिंक
उन्हाळ्याच्या हंगामात टरबूज हे सर्वात जास्त आवडणारे फळ आहे. त्यात ९०% पाणी असते, जे शरीराला हायड्रेट ठेवण्यास मदत करते. याशिवाय, त्यात व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात, जे त्वचा निरोगी आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतात. तथापि, उन्हाळ्याच्या हंगामात मागणी वाढत असताना, टरबूजामध्ये भेसळीचा धोका देखील वाढतो.
अलिकडेच, तामिळनाडूतील तिरुपूर येथे अन्न सुरक्षा विभागाने भेसळयुक्त रंग आणि निकृष्ट दर्जाचे टरबूज जप्त केले. या छाप्यादरम्यान, २००० किलोपेक्षा जास्त कुजलेले टरबूज जप्त करून नष्ट करण्यात आले. ग्राहकांना बाजारातून कलिंगड खरेदी करताना त्याची गुणवत्ता स्वतः तपासण्याचा सल्ला विभागाने दिला आहे.
तर, आज कामाच्या बातमीमध्ये, आपण भेसळयुक्त टरबूज कसे ओळखायचे याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की-
- भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने कोणत्या प्रकारच्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात?
- टरबूज खरेदी करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात?
तज्ञ: डॉ. पूनम तिवारी, वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ, डॉ. राम मनोहर लोहिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस, लखनऊ
प्रश्न: टरबूजमध्ये कोणत्या प्रकारची भेसळ केली जाते?
उत्तर: कलिंगडात अशी रसायने टाकली जातात, ज्यामुळे कलिंगडाचा लगदा अधिक लाल दिसण्यासोबतच त्याची टिकण्याची क्षमता आणि गोडवा वाढतो. जसे-
एरिथ्रोसिन (Erythrosine)
हा एक कृत्रिम गुलाबी रंग आहे, जो सामान्यतः फूड कलरिंगमध्ये वापरला जातो. टरबूजात मिसळलेला हा सर्वात धोकादायक रंग मानला जातो. ते एकतर टरबूजाच्या लगद्यामध्ये जबरदस्तीने टोचले जाते किंवा ते पाण्यात विरघळवून नंतर टरबूजात ओतले जाते. यामुळे कलिंगडाचा गर अधिक लाल आणि आकर्षक दिसतो.
कार्बाइडने पिकवलेले फळ
काही व्यापारी शेतकऱ्यांकडून कच्चे टरबूज खरेदी करतात आणि कार्बाइड वापरून जबरदस्तीने ते पिकवतात. कार्बाइड हे एक रसायन आहे, जे नैसर्गिकरित्या फळांच्या पिकण्याच्या प्रक्रियेला गती देते. कार्बाइड वापरून पिकवलेले टरबूज आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते.
प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने कोणत्या प्रकारच्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात?
उत्तर: वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की, टरबूजामध्ये मिसळलेल्या धोकादायक रसायनांमुळे काही लोकांना त्वचेवर पुरळ उठणे, खाज सुटणे किंवा श्वास घेण्यास त्रास होणे यासारख्या ऍलर्जीक प्रतिक्रिया येऊ शकतात. त्याचबरोबर, भेसळयुक्त टरबूज जास्त काळ खाल्ल्याने यकृत आणि मूत्रपिंडांवर वाईट परिणाम होतो. यामुळे शरीरात विषारी पदार्थ जमा होऊ लागतात आणि पचनसंस्था देखील कमकुवत होऊ शकते.
प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूज कसे ओळखावे?
उत्तर: भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरणाने (FSSAI) भेसळयुक्त टरबूज ओळखण्यासाठी एक व्हिडिओ जारी केला आहे. या व्हिडिओमध्ये, FSSAI ने काही पद्धती स्पष्ट केल्या आहेत, ज्यांच्या मदतीने तुम्ही घरी कलिंगडातील भेसळ सहज ओळखू शकता.
प्रश्न: टरबूज खरेदी करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात?
उत्तर: उन्हाळ्यात टरबूज आरोग्य आणि ताजेपणा दोन्ही प्रदान करते, परंतु जर ते भेसळयुक्त किंवा शिळे असेल तर ते फायद्याऐवजी नुकसान करू शकते. म्हणून, टरबूज खरेदी करताना काही गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत. जसे की-
- कलिंगडाची साल जास्त चमकदार नसावी.
- कलिंगडावर पांढरी धूळ किंवा पावडर नसावी.
- जर टरबूज हलकेच दाबले आणि पोकळ आवाज ऐकू आला, तर ते आतून पिकलेले आहे.
- कधीही कापलेली फळे खरेदी करू नका. कापलेले टरबूज घाण आणि धुळीच्या संपर्कात येतात, ज्यामुळे संसर्गाचा धोका निर्माण होऊ शकतो.
- जर कलिंगडाचा गर खूप चमकदार किंवा खूप लाल दिसत असेल, तर त्यात रंग भेसळ होण्याची शक्यता असते.
प्रश्न: फक्त बाजारात विकले जाणारे कलिंगडच भेसळयुक्त असू शकते का?
उत्तर- भेसळ केवळ मोठ्या बाजारपेठांपुरती मर्यादित नाही. भेसळयुक्त फळे लहान फळ विक्रेत्यांकडून आणि बाजारात देखील विकली जाऊ शकतात. म्हणून, आपण जिथे टरबूज खरेदी करतो तिथे तपासणी करणे महत्वाचे आहे.
प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने लगेच परिणाम दिसून येतात का?
उत्तर: ज्येष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने होणारा परिणाम लगेच दिसून येणार नाही. काही लोकांना ते घेतल्यानंतर लगेच पोटदुखी, उलट्या किंवा खाज सुटू शकते, परंतु बहुतेक लोकांसाठी त्याचे दीर्घकालीन परिणाम होतात.
प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूजाचा शरीरावर किती काळ परिणाम होतो?
उत्तर: भेसळयुक्त टरबूजाचा परिणाम शरीरात बराच काळ टिकू शकतो, विशेषतः जेव्हा ते वारंवार खाल्ले जाते. त्यात मिसळलेले रसायने हळूहळू शरीरात विषारी पदार्थांच्या स्वरूपात जमा होतात. हे विषारी पदार्थ मूत्रपिंड, यकृत आणि पचनसंस्थेवर परिणाम करू शकतात. काही प्रकरणांमध्ये, त्याचे परिणाम आठवडे किंवा महिन्यांनंतर दिसून येतात, जेव्हा शरीरात या हानिकारक पदार्थांची मोठी मात्रा जमा होते.
प्रश्न: फळांमध्ये भेसळ करणाऱ्यांवर कोणती कारवाई करता येईल?
उत्तर: भेसळयुक्त अन्नपदार्थ विकणे हा कायदेशीर गुन्हा आहे. अशा प्रकरणांमध्ये अन्न सुरक्षा आणि मानके कायदा, २००६ अंतर्गत कठोर कारवाई केली जाते. जर एखाद्या फळ विक्रेत्याने कलिंगडात रंग किंवा रसायने मिसळून विक्री केली तर त्याच्यावर दंड, व्यवसाय परवाना रद्द करणे आणि कायदेशीर शिक्षा अशी कारवाई केली जाऊ शकते.
बीएनएसच्या कलम १४९ नुसार, जर एखाद्या व्यक्तीने अन्नपदार्थांमध्ये भेसळ केली, तर त्याला ६ महिन्यांपर्यंत तुरुंगवास, दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात. हा कायदा ग्राहकांच्या आरोग्याचे रक्षण करण्यासाठी बनवण्यात आला आहे. त्याच वेळी, भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्यानंतर एखाद्या व्यक्तीचे आरोग्य बिघडल्यास, विक्रेत्याला नुकसान भरपाई द्यावी लागू शकते आणि त्याच्यावर स्वतंत्र कायदेशीर कारवाई देखील केली जाऊ शकते.
म्हणून, फळ विक्रेत्यांनी स्वच्छ आणि सुरक्षित पद्धतीने फळे विकणे आणि ग्राहकांनी काळजीपूर्वक खरेदी करणे महत्वाचे आहे.
